Jak zaprojektować instalację kanalizacyjną?

Odprowadzanie nieczystości poza obręb budynku jest równie ważne, co doprowadzenie do niego świeżej wody. Prawidłowo wykonana instalacja kanalizacyjna jest zatem kluczowa nie tylko ze względów sanitarnych, ale też komfortu mieszkańców. Należy więc odpowiednio przyłożyć się do jej projektowania, pamiętając o rządzących nią prawidłach.

Jak powinny przepływać ścieki?

Wszelkie nieczystości odpływające np. ze zlewu, powinny trafiać na początku do syfonu — wypełnionego wodą elementu, którego zadaniem jest zatrzymywanie nieprzyjemnych zapachów pochodzących z instalacji kanalizacyjnej przed dostawaniem się do wnętrza budynku (pełni zatem rolę swoistego korka). Gdy mimo to wonie te są wyczuwalne, prawdopodobnie doszło do otwarcia przewodu wskutek zassania wody z syfonu przez nieczystości płynące całym przekrojem rury odpływowej.

Przewody kanalizacyjne powinny przebiegać w taki sposób, aby ścieki mogły przepływać przez nie samoistnie dzięki sile grawitacji. Należy zatem pamiętać, aby zachowywały one odpowiedni spadek — nie większy niż 15%. Warto przy tym pamiętać, że większość podejść (ze zlewozmywaka, z prysznica, umywalki, wanny, brodzika, bidetu czy pralki) do pionu kanalizacyjnego może mieć wspólne ujście. Wyjątek stanowi tutaj podłączenie miski ustępowej — powinno ono znaleźć się niżej w pionie kanalizacyjnym niż pozostałe. Łączenia podejść z pionem kanalizacyjnym powinny mieć kąt 45° — zachowanie takiego nachylenia umożliwiają odpowiednie kształtki. Nieczystości z pionów kanalizacyjnych trafiają następnie do rozmieszczonych poziomo (z zachowaniem odpowiedniego spadku) przewodów odpływowych. Odprowadzają one ścieki poza obręb budynku, kierując je ku kanałom rewizyjnym, szambom lub przydomowym oczyszczalniom ścieków.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że przy ujściach do ogólnospływnych kanałów istnieje ryzyko cofania się ścieków, jeśli w systemie pojawi się tymczasowa niedrożność ujścia (przykładowo przy gwałtownych ulewach). Można się przed tym zabezpieczyć, stosując specjalne zasuwy burzowe. Montuje się je na poziomych przewodach odpływowych. Taki zawór zwrotny zatrzyma nie tylko cofającą się wodę, ale także gryzonie i inne zwierzęta, które mogłyby dostać się do budynku przez kanalizację. Ponadto ochroni także przed nieprzyjemnym zapachem, który pojawiłby się przy dłuższej nieobecności mieszkańców lub braku przepływu cieczy w systemie. Stanowi też idealne rozwiązanie w trakcie remontów kanalizacji, gdyż umożliwia całkowite zablokowanie przepływu ścieków.

Przy projektowaniu instalacji kanalizacyjnej trzeba również pamiętać o zachowaniu odpowiedniej odległości od innych przewodów. Rury wewnętrzne powinny znaleźć się poniżej elektrycznych i gazowych, natomiast te zewnętrzne minimum 0,5 m od przewodów telekomunikacyjnych, 0,8 m od energetycznych i 1,5 m od instalacji gazowej i wodociągowej.

Z czego składa się instalacja kanalizacyjna?

Podstawowymi elementami instalacji odprowadzającej ścieki są oczywiście rury i kształtki (złączki, kolana, trójniki, czwórniki). Aby działała ona prawidłowo, konieczne są jednak również inne elementy (poza wymienionym już syfonem) jak:

• rewizje — elementy montowane na długich przejściach, wyposażone w uszczelniony otwór umożliwiający łatwe czyszczenie instalacji (np. przy jej zatkaniu),
• wywiewka kanalizacyjna — stanowi montowany nad dachem wylot pionów, który umożliwia wyrównanie ciśnienia w systemie kanalizacyjnym, zapobiegając zassaniu wody z syfonu i przedostawaniu się do wnętrza nieprzyjemnych zapachów. Element ten nie jest konieczny przy instalacjach odprowadzających ścieki do szamba. Zamiast niego można stosować zawory napowietrzające. Trzeba jednak pamiętać, aby zbiornik bezodpływowy był wtedy wyposażony w odpowiednie odpowietrzenie,
• tuleje — stosuje się je w miejscach przechodzenia elementów instalacji przez przegrody. Zazwyczaj cechuje je większa średnica niż ta przewodów, dzięki czemu można umieścić instalację wygłuszającą między nimi a powierzchnią rur,
• wpusty podłogowe,
• wpusty podwórzowe.

Z jakiego materiału wykonane są rury kanalizacyjne?

Aktualnie w kanalizacji wykorzystuje się przede wszystkim rury z tworzyw sztucznych — polipropylenu (PP) i polietylenu (PE). Stopniowo wypierają one stosowane jeszcze do niedawna powszechnie rury żeliwne i kamionkowe dzięki mniejszej wadze (a więc łatwiejszemu transportowi i montażowi) oraz niepodatności na korozję i niewrażliwość na chemikalia spotykane w odprowadzanych ściekach. Należy pamiętać jednak, że nie są tak odporne na działanie wysokich temperatur (wytrzymują tylko czasowo do 90°C), przez co stała temperatura transportowanych przez nie cieczy nie przekraczała 60°C. Trzeba też mieć świadomość, że tworzywo sztuczne (zwłaszcza niepogrubione) nie jest dobrym izolatorem akustycznym — aby uniknąć dyskomfortu, należy pamiętać o zaizolowaniu pionów wełną mineralną lub obudowaniu ich płytami z g-k.

Jakie długości i średnice rur powinny występować w systemie kanalizacyjnym?

Prawidłowe działanie kanalizacji wymaga również zastosowania odpowiedniej średnicy rur przy podejściach urządzeń sanitarnych oraz odpływach i pionach. Oto średnice, jakie można wykorzystywać w danym miejscu:

• 0,1 m — tak szerokie rury powinno się stosować przy sanitariach, odpływach i pionach,
• 0,07 m — gdy przyborów jest więcej oraz przy pionach i odpływach nieobsługujących sanitariów,
• 0,05 m — przy odpływach zlewozmywaków i wanien,
• 0,04 m — w przypadku łazienkowych umywalek i bidetów.

Koniecznie trzeba również pamiętać o dobraniu właściwego dystansu podejść do pionu. Nie powinny one być zbyt długie — maksymalnie 3,5 m dla wszystkich urządzeń z wyjątkiem miski ustępowej (dla niej to 2,5 m). Trzeba jednak mieć świadomość, że konstrukcje budynków nie zawsze umożliwiają zachowanie takiego dystansu. Co więc zrobić, gdy trzeba zastosować dłuższe podejście? W takim przypadku należy zwiększyć jego średnicę.

Najczęstsze błędy w budowie instalacji kanalizacyjnej

Nawet drobne błędy mogą rzutować na prawidłowość działania kanalizacji. Oto kilka częstych błędów, których powinno się bezwzględnie unikać:

• zastosowanie zbyt małego spadku (poniżej 2% dla rur o średnicy 100 mm) — powoduje nierównomierne spływanie nieczystości, ich odkładanie się i zatykanie przewodów,
• podłączenie kanalizacji do wentylacji budynku — skutkuje przedostawaniem się woni ścieków do wnętrz pomieszczeń,
• podłączenie urządzeń między pionem a sanitariatem — wytwarza podciśnienie zasysające wodę z syfonu,
• zbyt mała ilość rewizji — znacznie utrudnia (lub nawet uniemożliwia) czyszczenie rur; rewizje powinny być rozłożone co 15 m (przy przewodach średnicy do 150 mm) oraz przy każdej zmianie kierunku prowadzenia przewodu (a dokładniej przed nią),
• wykorzystywanie pojedynczych kolanek o zbyt dużym kącie (90°) zamiast dwóch mniejszych — powoduje zapchania rur i blokuje sprężyny udrażniające,
• osadzenie niezaizolowanych rur zbyt płytko w glebie — grozi zamarznięciem ścieków i unieruchomieniem kanalizacji.

Podsumowanie

Prawidłowo zaprojektowana i zbudowana kanalizacja (zarówno w domu jednorodzinnym, jak i każdym innym budynku) gwarantuje komfort mieszkańców — nie narazi ich bowiem na nieprzyjemne zapachy ani niepokojące dźwięki związane z przepływem nieczystości. Odpowiedni dobór rur i pozostałych elementów instalacji da również pewność, że przybory sanitarne będą funkcjonować prawidłowo i nie zatykać się.